Willen we het (West-Europese) heidecultuurlandschap behouden dan kunnen we niet om de ontstaansgeschiedis van dit landschap heen.

Heides in Nederland zijn voorzover we weten het resultaat van 5000 jaar brand- en graascultuur, oorspronkelijk geïnitieerd door de eerste settelaars. Ooit startten deze voorouders met het openen van het bos dat destijds heel ons land bedekte.

Eerst hadden die open plekken een religieuze betekenis. Er werden later ook grafheuvels of hunebedden op neergelegd. De plekken werden opengehouden door begrazing met huisdieren (rund, schaap). Naast de jacht ontstonden er kleinschalige akkertjes waarop primitieve granen werden geteeld. Naarmate de gemeenschapjes groeiden, groeiden de akkers en de open plekken mee.

In de late bronstijd (1100 tot 800 voor het begin van onze jaartelling) groeiden de gemeenschapen uit tot een aantal woonsteden op en aan (raat)akkercomplexen (www.raatakker.nl) die wel tientallen hectaren konden beslaan

Er was nog niet voldoende mest om deze akkercomplexen vruchtbaar te houden waardoor wisselteelt en tijdelijk braak laten liggen noodzaak waren. Akkercomplexen die werden verlaten of langdurig braak lagen en waarop men huisdieren liet grazen konden langzaam in kruidenrijke heidevegetaties veranderen.

Van nature is de struikheideplant een pioniersoort van bos op onze hoge zandgronden. Naast de groeiplaatsen vind je struikheideplanten ook in de grijze duinen langs de kust en op goed ontwikkelde hoogveenvegetaties. Heideplanten hebben hun naam te danken aan het gebied waar ze groeiden. Dit waren hoofdzakelijk gronden waarop de eerste settelaars gezamenlijk hun landbouwactiviteiten uitoefenden.

____________________________________________________________________________________

Het begrip heide:

De betekenis:  Het woord heide is afgeleid van Proto-Indo-Europese talen het Indogermaanse woord " kei" ,in het Germaans werd dit woord chaithjo en in het gotische haithi.

De Indogermaanse betekenis was: kring, gemeenschap. Dat hield ongeveer in: gemeenschappelijk bezit, meent. Oorspronkelijk hoorden de gemeenschappelijke akkers en bosgronden hier ook bij. Eigen huis en erf vielen hier buiten.

In het Oudnederlands viel de akker onder heide. In het Middennederlands wordt de akker hier langzamerhand niet meer toe gerekend en valt het meer onder eigen bezit.

JT de Smidt 2007

____________________________________________________________________________________